Πρώτες σκέψεις για την «νέα μεταπολίτευση»

Του
ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ

Πώς να γράψει κανείς ένα άρθρο για τη νέα κατάσταση και τα νέα καθήκοντα που μπαίνουν στην ημερήσια πολιτική διάταξη χωρίς να νοιώθει ότι γράφει σε άγραφο χαρτί; Με διαίσθηση,; Με λογική; Με έρευνα  στις ιστορικές διαδρομές; Με μια καταγγελτική διάθεση;  Ίσως με όλα αυτά τα στοιχεία, μήπως; Όπως και να ’χει, πρέπει να ξεκινήσουμε από κάπου και να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε και να ερμηνεύσουμε αυτή την κατάσταση που ακόμα διαμορφώνεται.

Το ΠΑΣΟΚ, το κατ’ εξοχήν «κόμμα-καρτέλ» του ελληνικού κομματικού συστήματος, εξάντλησε πολύ γρήγορα τα αποθέματα πολιτικής και κοινωνικής δύναμης που διέθετε τόσα χρόνια, ως πολιτικός Ιανός, τόσο λόγω της πρόσδεσής του στο κράτος όσο και της διαρκούς ανανέωσής της στήριξής του από τις ανερχόμενες κοινωνικές ταξικές μερίδες αλλά και από ευρέα εργατικά-λαϊκά στρώματα που το χρησιμοποιούσαν ως «αποκούμπι» κόντρα στις ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Η επιτάχυνση του πολιτικού χρόνου μεταξύ της υπογραφής του πρώτου μνημονίου και της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου ήταν μοιραία για το παπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ οδηγώντας το σε σπασμωδικές αντιδράσεις (βλ. χειρισμός της ιδέας για δημοψήφισμα) απέναντι στην ολοένα και εντεινόμενη αγανάκτηση του ίδιου του κόσμου  που δεχόταν τη μία νεοφιλελεύθερη πολιτική επίθεση μετά την άλλη από τα πολιτικά κέντρα της τρόικας και της κυβέρνησης με αποτέλεσμα την πλήρη κατάρρευση του κυβερνητικού ΠΑΣΟΚ.
Η 28η Οκτωβρίου βιώθηκε ως Βατερλό του ΠΑΣΟΚ όταν οι επίσημες αρχές εξαφανίστηκαν από προσώπου γης καθώς οι εξεγερμένοι πολίτης πήραν τις παρελάσεις στα χέρια τους. Γράφτηκαν και ορισμένες υπερβολές όπως αυτή περί Βαστίλης του 2011 αλλά σημασία έχει πως το «σύστημα»  θορυβήθηκε και οι βασικοί του εκφραστές αποφάσισαν να πάρουν κι αυτοί την τύχη του στα χέρια τους επιβάλλοντας στον Γ. Παπανδρέου να φύγει ταπεινωμένος από την κυβέρνηση και να μην μπορεί να ελέγξει ούτε τη διαδοχή του στην πρωθυπουργία. Ακόμη και η «θεσμική» λύση με τον Φ. Πετσάλνικο «αποτεφρώθηκε» άρον-άρον. Ο εκλεκτός του συστήματος ήταν ο Λ. Παπαδήμος που επιβλήθηκε ως «μεταβατική» κατάσταση σε ένα νέο πολιτικό τοπίο.
Η επιλογή του Λ. Παπαδήμου έγινε αμέσως αποδεκτή από τις νεοφιλελεύθερες και σοσιαλ-φιλελεύθερες πτέρυγες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ και τις ταξικές μερίδες του κεφαλαίου που αναπτύχθηκαν στις προηγούμενες περιόδους ευελπιστώντας να σταθεροποιήσουν τα κέρδη τους σε βάρος των εργαζομένων. Υποστηρίχθηκε εξίσου φανατικά από εκπροσώπους των μικρομεσαίων στρωμάτων που αγωνίζονται να ξεπεράσουν τις συνέπειες της κρίσης χωρίς άλλες απώλειες. Η ΝΔ βρέθηκε στις συμπληγάδες πέτρες όταν ξεσηκώθηκαν οι εκπρόσωποι της «λαϊκής δεξιάς» εναντίον της παλινδρόμησης της ηγεσίας της αξιωματικής αντιπολίτευσης προς την υποστήιξη του Παπαδήμου και της πολιτικής του μνημονίου αναιρώντας την αντιμνημονιακή πολιτική την οποία θεωρητικά ακολουθούσε ο Α.  Σαμαράς.
Από αυτή την ιστορία, κερδισμένη η νέα Άκρα Δεξιά του ΛΑ.Ο.Σ. που νομιμοποιήθηκε από το κομματικό σύστημα και βάζει πλώρη για ταραγμένες θάλασσες. Μπορούμε να εντοπίσουμε ιστορικές αναλογίες στην προπολεμική Ελλάδα ή έστω καθ’ υπερβολή με τη δημοκρατία της Βαϊμάρης που επικαλούνται ορισμένοι; Η περίπτωση του 1936 είναι ίσως πιο κοντά με την έννοια ότι και τότε υπήρχε οικονομική κρίση και λάμβαναν χώρα έντονες κοινωνικές συγκρούσεις, που κατέληξαν σε «αδυναμία» του κομματικού συστήματος να διαχειριστεί την κρίση επιτυχώς και γι’ αυτό το λόγο Μοναρχικοί, Λαϊκοί και Βενιζελική συνασπίστηκαν και ενσωμάτωσαν τους Μεταξικούς στην κυβέρνηση για να βρεθούν με το ζυγό του Μεταξικού φασισμού την 4η Αυγούστου. Στη σημερινή περίπτωση είναι πολλές οι διαφορετικές πλευρές, χωρίς, όμως, να χάνουμε την ουσία, δηλαδή το γεγονός ότι ολόκληρο το σύστημα κινείται στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας και κερδίζει γρήγορα έδαφος η τεχνοκρατική αντίληψη για την Πολιτική ως έργο των «ειδικών».
Η ανεμπόδιστη κυριαρχία αυτής της αντίληψης καθιστά την «τεχνοδικτατορία» μια ισχυρή επικίνδυνη  με την οποία πρέπει να είμαστε σε θέση να αναμετρηθούμε ως αριστερά. Αλλά για την αριστερά και την πολιτική ευκαιρία που δεν πρέπει  να πάει κι αυτή χαμένη θα συζητήσουμε σε επόμενο άρθρο.